Halluks Valgus Hakkında (Bunyon)

Halluks Valgus, ayak başparmağında oldukça sık görülen ve yaygınlığı giderek artan ortopedik bir hastalıktır. Ayak başparmağının iç yanındaki kemik çıkıntısını ifade eder. Kesin nedeni bilinmeyen bu rahatsızlık zamanında tedavi edilmezse sadece başparmağı değil, tüm ayağı ilgilendirebilecek belirtilerle birlikte iş gücü kaybı, yaşam kalitesi bozukluğu ve estetik sorunlara yol açabilir. Özellikle ailesinde Halluks Valgus öyküsü olan biri genetik yatkınlığı nedeniyle erken yaşlarda önlem almalıdır. İlk fiziki belirtisi olan ayak başparmağı kemiğinin dışa doğru fırlaması, hastalığın teşhisini kolaylaştırır. Halluks Valgus oluşumunun derecesine göre koruyucu ya da cerrahi tedaviye karar verilir

• Aile öyküsü, kalıtsallık
• Dar ya da yüksek ökçeli ayakkabılar
• Aşil tendonu kısalığına sahip olmak
• Aşırı hareketliliğe bağlı eklem gevşekliği gelişmesi
• Düztaban ya da taraklı (enli ve yayvan) ayak sahibi olmak
• Zayıf bağ dokularına sahip olmak
• Ayak yaralanmalarına (kırıklar gibi) bağlı olarak gelişen ayak deformasyonları
• Obezite veya aşırı kilolu olmak ve uzun süre ayakta durmak
• Romatoid artrit hastası olmak

• Ayağın görünümünün değişmesi
• Bunyon etrafında ağrı (bazen iltihaplı)
• Bunyon etrafında şişlik ve cilt kızarıklığı
• Bazı durumlarda uyuşukluk, yanma ya da karıncalanma
• Bunyon kötüleşip deformasyon arttıkça (ayak şekli değiştikçe ağırlık dağılımı da değişeceğinden) yürümede zorluk

Genelde fiziksel muayenedeki gözlem Halluks Valgus teşhisi için yeterlidir. Ancak bazen bünyonun derecesine göre cerrahi müdahale gerekebilir. Bu dereceyi saptayabilmek için de ayak yere basılı dururken ön-arka ve yan ayak röntgen filmleri çekilir. Halluks Valgus’un bir daha tekrarlamasını önlemek için derecesini doğru değerlendirerek cerrahi müdahalede bulunmak son derece önemlidir.

Genellikle Halluks Valgus’un deformasyon derecesi ayak başparmağının normal pozisyondan sapma açısıyla belirlenir. Halluks Valgus açıları şunlardır:

1. Derece (hafif): 15–20°

2. Derece (orta): 21–39°

3. Derece (şiddetli): 40°’den fazla

Bir başka Halluks Valgus şiddetini derecelendirme yöntemi intermetatarsal açı (IMA)’dır. Ölçüt birinci ve ikinci metatarsal kemiklerin uzunlamasına eksenleri arasındaki açıdır ve bu normalde 9 dereceden küçüktür. Metatarslar, ayak parmakları ve ayak bileği arasındaki ayak tarak kemikleridir.

• Fizyoterapi ve ayak egzersizi
• Ayak başparmağının deformasyonuna uygun, ayağın içinde rahat ettiği ayakkabılar
• Ayakkabıları genişletmek için profesyonel ayakkabı kalıpları
• Ağrıyı yatıştırmak için (bunyon üzerine konan) bunyon petleri
• Gece ateli, özel ayakkabılar gibi ortotik cihazlar
• İhtiyaç duyulduğunda iltihap ve ağrı giderici ilaçlar kullanmak
• İltihaplanma ve ağrıdan kurtulmak için bunyon üzerine buz tedavisi uygulamak
• Ağrıya yol açabileceğinden uzun süreli ayakta iş yapmaktan kaçınmak
• Eğer tüm cerrahi olmayan yöntemlere rağmen ağrı şiddeti artar ve günlük hayatı etkileyecek boyutlara ulaşırsa cerrahi tedavi tek seçenektir.

Nasıl bir cerrahi yöntem uygulanacağı Halluks Valgus’un derecesine göre belirlenir. Bu nedenle derece saptamak için çekilen ayak röntgen filmlerinin son derece doğru değerlendirilmesi gerekir. Çünkü ameliyatın temel amacı, tekrarlanma olasılığını da ortadan kaldırarak ayak başparmağını doğru anatomik pozisyona döndürmektir.

Ameliyat esnasında kemik, tendon, bağ ve sinirler eski düzenine getirilerek yumru çıkartılır. Cerrahi müdahalelerinin çoğu tarak kemiğinin başparmağa yakın bölgesine uygulanmaktadır. Bunyonun derecesine göre başparmak eklemini dondurma (sabitleme) gibi bazı cerrahi teknikler de kullanılmaktadır.

• İlk 3-4 gün temel ihtiyaçlarınız için topuklarınıza hafifçe basmaya çalışarak ayağa kalkmaya başlayabilirsiniz. Ayağınızın şişmesini engellemek için dinlenirken ayaklarınızı uzatıp kalp seviyesinden yüksek tutunuz.
• Dört gün sonra topuğunuza basarak yavaş yavaş yürümeye başlayabilirsiniz ancak dört hafta boyunca ön ayaklarınıza yük bindirmemelisiniz. Halluks Valgus cerrahi müdahalesi bir kemik operasyonu olduğundan kemiğin kaynamasına süre tanımanız gerekir. Bu dönem ortalama 4-6 hafta sürebilir.
• Estetik kaygılarla yapılan sadece şişliği alma operasyonları Halluks Valgus’un tekrarlanmasını önlemez. Köklü bir çözüme içeren cerrahi yöntemler tercih edilmelidir.
• Cerrahi müdahale sonrası özel ayakkabılar kullanmak gerekebilir. Operasyon sonrası talimatlara uyan hastaların çoğunda tedavi olumlu cevap vermektedir.

Çekiç parmak, ayak ve el parmaklarında meydana gelen şekil bozukluğudur. Çekiç parmak deformitesi genellikle ayağın ikinci, üçüncü veya dördüncü parmağında meydana gelir. Ağrılı bir rahatsızlık olan çekiç parmak, basit önlemlerle kontrol altına alınabileceği gibi cerrahi müdahale de uygulanabilir. Bu yüzden çekiç parmağın neden olduğu ve çekiç parmağın tedavi yöntemi iyi belirlenmelidir. Ona göre de çekiç parmak egzersizleri uygulanmalıdır. Tedavi edilmeyen çekiç parmak, zamanla elin işlevlerinin aksamasına neden olur. Parmak uçlarının aşırı derecede hasar görmesi sonucunda meydana gelen çekiç parmak vakası, bir parmağın uç kısmının bükülü kalmasına neden olur. Ayak veya el parmağı kıvrılır ve aşırı şekilde ağrıya neden olur. Tek başına pençe görünümü alan çekiç parmak, küçük ayakkabı kullanımına bağlı olarak gelişir

Çekiç parmak oluşumunda pek çok unsur rol oynamaktadır. Çekiç ayak vakalarının başlıca nedenlerinden biri de dar ayakkabı kullanımıdır. Ayağa uymayan, dar ve küçük ayakkabı kullanımına karşı çekiç parmak oluşabilir. Yanlış ayakkabı seçiminin yanı sıra ilerleyen yaş faktörü de çekiç parmak riskini arttıran unsurlardandır.

Romatizmal hastalıklar, baş parmak çıkıntısı ve romatoid artrit gibi ayağın deformasyonu ile oluşan çeşitli hastalıklar, çekiç parmak oluşumuna neden olabilir. Kişinin anatomik yapısındaki bazı sorunlar çekiç parmak oluşumuna neden olabilir. Basma kusurları, ayak kavisinin yüksek olması, baş parmak çıkıntısı ve yaşlılığa bağlı eklem şeklinin bozulması gibi durumlar çekiç parmak oluşumunu tetikleyebilir.

Genellikle ayak parmaklarında rastlanılan çekiç parmak, herhangi bir parmağın diğerinden uzun olması sonucunda da oluşabilir. Bir parmağın diğer parmaklardan uzun olması durumunda uzun olan parmak bükülü bir hal alır. Parmakların bükülmesine neden olan bir başka neden ise vücut yapısındaki farklılıklar ve parmaklardaki kasların zayıflığıdır.

Ağrılı hastalıklar kategorisinde yer alan çekiç parmak, bükülü kalan parmağın üst kısmının devamlı olarak ayakkabıya sürtünmesi nedeniyle ağrıya neden olur. Sürtünmeye bağlı olarak bu tepe noktalarda sertleşme ve nasır oluşabilir. Nasır oluşması durumunda hissedilen ağrı daha da artar. Sıklıkla 2. ve 3. ayak parmaklarında görülen çekiç parmak, parmağın orta ekleminden aşağıya doğru bükülmesine neden olur. Bu nedenle hasta kendisine en uygun ayakkabıyı bulmakta zorluk çeker. Özellikle topuklu veya sivri burunlu ayakkabı giyilmesi durumunda şikayetler daha çok artar.

Çekiç parmak tedavisinde en önemli unsur parmak şeklinin ne derecede deformasyona uğradığıdır. Erken evrede farkedilmiş ve parmakta çok fazla şekil bozukluğu oluşmamış ise parmak üzerine takılan atel ile hastalık kontrol altına alınır. Atel kullanımı sayesinde sorunlu parmağın ayakkabı içerisinde sürtünmesi engellenir. Ancak bu süreçte hastanın yumuşak, esnek ve ön kısmı yuvarlak ayakkabıları tercih etmesi önerilir.

İlerlemiş çekiç parmak vakalarında hastanın yumuşak ve dikişleri yukarı doğru olan özel ayakkabıları kullanmaları önerilir. Genellikle başka bir hastalığa bağlı olarak oluşan çekiç parmak tedavisinde öncelikle altta yatan hastalık tedavi edilmelidir.

İleri evredeki çekiç parmak tedavisinde cerrahi müdahale uygulanır. Çekiç parmak ameliyatında kemikler kesilir ve parmağın içine gönderilen bir atel yardımıyla bükülmenin düzeltilmesi sağlanır. Ayrıca parmağın yumuşak dokuları ile kemiğin bu pozisyona alışması amaçlanır. Ameliyat sonrasında yaklaşık 6 hafta boyunca hasta kontrol atında tutulur ve röntgen sonuçlarına göre atel çıkarılır.